Zwyczaje

Zakończenie karnawału i Święta Wielkanocne w Grecji.

Zakończenie karnawału i Święta Wielkanocne w Grecji opisuje na prośbę moich przyjaciół, którzy tak jak ja mają wielki sentyment do Grecji, zwiedzili wiele wysp i regionów kontynentalnych Grecji, ale nie mieli jeszcze okazji spędzić tu właśnie karnawału i Wielkanocy, co na pewno w niedalekiej przyszłości nastąpi.
Są różne tradycje, dotyczące zakończenia karnawału, w zależności od regionu. Ja opiszę tradycje w Litochoro malowniczej wiosce położonej u podnóża gór Olimpu. Przygotowania trwają kilka dni młodzi ludzie, w grupach wycinają z pobliskich wzgórz, tzw. purnaria, (frygana, makia) i układają je na stosach w różnych częściach miasteczka, każdym stosem opiekuje się grupa ludzi, konkurując przy tym ze sobą, kto ułoży wyższy, pilnując swoich krzewów dzień i noc, albowiem konkurencja nie śpi, bowiem, jedni drugim starają się podbierać ścięte gałęzie. W ostatnią niedzielę karnawału po godzinie 21 drzewa są podpalane, zbierają się wówczas przy nich mieszkańcy wioski, zaczyna się zabawa, która trwa do północy, są tańce, śpiew, mieszkańcy okolicznych domów, tawern i kawiarni organizują zakąski i popitki ( wino, ouzo, cipouro) rybacy zaopatrują w świeże rybki, które są pieczone na ruszcie, a rzeźnicy zaopatrują w świeże suflaki ( szaszłyki ) również pieczone na ruszcie. Żeby przyciągnąć do siebie jak największą ilość mieszkańców, pogłaszają muzykę na cały regulator, aby udowodnić konkurencji, że u nich zabawa jest lepsza. O północy puszczane są fajerwerki ogłaszając tym samym rozpoczęcie Wielkiego Postu, który zawsze rozpoczyna się w Katara Deftera czyli tzw. Czysty Poniedziałek, ten dzień w Grecji jest wolny od pracy, odbywają się liczne uroczystości kościelne, następnie pobliskie łąki i plaże wypełniają się całymi rodzinami z latawcami, które są puszczane na znak rozpoczęcia postu i odnosi się do tego, aby pozbyć się grzesznej postawy i oczyścić swoje ciało i duszę.
Następnie całe rodziny przenoszą się do pobliskich tawern, gdzie zajadają potrawy postne, albowiem rozpoczął się już Wielki Post, który obowiązuje przez przeszło 40 dni zarówno od stołu jak i od łoża. W czasie Wielkiego Postu nie można jeść ryb, mięsa jak również wszystkiego tego, co pochodzi od zwierząt nawet nabiału. Ale za to można jeść, ośmiornice, kalmary, krewetki, homary, mątwy, z których robi się wspaniałe przysmaki np. mątwy z ryżem i szpinakiem, smażone i gotowane warzywa z dodatkiem oliwy z oliwek oraz chałwę sezamową. I takie jest menu greckie do Wielkanocy, czyli Paschy, które zazwyczaj jest tylko przestrzegane przez starsze osoby, w młodszych pokoleniach te zwyczaje zanikają.
Święta Wielkanocne w Grecji są obchodzone według kalendarza juliańskiego i następują zawsze w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, ale nie przed Paschą żydowską i nie razem z nią.
Okres Wielkanocy rozpoczyna się  w Sobotę Łazarza - Lazarusa czyli sobotę przed Niedzielą Palmową. Wtedy to do drzwi domów pukają kolędnicy,  zazwyczaj dzieci i śpiewają hymn "Lazaros". W prezencie otrzymują słodycze, ciastka i pieniądze. W Niedzielę Palmową ludzie gromadzą się na porannej mszy, przynoszą ze sobą gałązki ścięte z drzewa laurowego, które podczas liturgii są święcone. Gałązki te następnie ustawia się w domowych ołtarzykach  i stoją tam przez cały rok. Po roku są wymieniane na nowe. Przez cały Święty tydzień poprzedzający Wielkanoc celebrowane są wieczorne nabożeństwa ku czci Chrystusa Zbawiciela.
W Wielki Czwartek, maluje się jajka na czerwono, ponieważ kolor ten symbolizuje przelaną krew Zbawiciela i odradzenia na nowo.
Tego dnia piecze się również tsoureki, czyli chałki z dodatkiem cynamonu w środek, których wkłada się jedno czerwone jajko. W kościele kobiety dekorują symboliczne groby Chrystusa zwane - epitafium - girlandami czerwonych i białych kwiatów. W tym czasie kapłani, czytają wersety Biblii poświęcone Ostatniej Wieczerzy.
Wielki Piątek to dzień żałoby - nie wolno wykonywać wtedy żadnych ciężkich robót, w Grecji ten dzień jest wolny od pracy. flagi na domach i budynkach rządowych ustawione są do połowy masztu na znak żałoby. Odbywa się procesja Męki Pańskiej na pamiątkę pogrzebu Syna Bożego. Wszyscy mieszkańcy biorą udział w procesji i każdy musi przejść pod grobem wystawionym przed drzwiami kościoła.
W Wielką Sobotę Wieczorem po godzinie 23 wszyscy udają się do kościoła niosąc ze sobą świece, lambades, ozdobione różnymi dodatkami, jedne są zwykłe proste, inne ozdobione wstążkami i biżuterią, dzieci maja ozdobione zabawkami, w zależności od gustu i upodobania. Celebrowana jest Msza Rezurekcyjna – Anastasi czyli Zmartwychwstanie. O północy gasną wszystkie światła wszyscy milkną i oczekują na moment zmartwychwstania. Następuje wystrzał armatni, następnie ksiądz ogłasza wspaniałą nowinę, że Chrystus Zmartwychwstał. Święty ogień, który przywieziony został z Ziemi Świętej zostaje rozdany wszystkim przybyłym, którzy zapalają nim swoje świece. Kapłan trzymając wysoko w górze zapaloną świecę, śpiewa "Oto światłość tego świata", następnie kapłan zapala świecę najbliżej stojącej osoby i intonuje "Przyjdźcie, weźcie światło". Zgromadzeni po kolei odpalają od sąsiadów swoje świece i stopniowo cały kościół się rozjaśnia. Wszyscy wówczas składają sobie życzenia i powtarzają radosną nowinę - Chrystus Zmartwychwstał Chrystos Anesti, na co inni odpowiadają "Zaiste Zmartwychwstał" Alithos Anesti. Następnie stukają się przynoszonymi z domów czerwonymi pisankami . Ten, którego jajko zostało całe będzie miał szczęśliwszy rok. Młodzi ludzie puszczają fajerwerki, wszyscy pomału rozchodzą się do domów, niosąc ze sobą zapalone świece, uważając by płomień po drodze nie zgasł.
Jeśli płomień nie zgaśnie oznacza to szczęście dla wszystkich domowników. Przechodząc przez próg należy dymem z kopcącej się świecy wykonać znak krzyża nad drzwiami, który ma symbolizować spokój dla całej rodziny. Następnie odpala się lampkę oliwną, która znajduje się w każdym domu przy ołtarzyku ta lampka oliwna ma przynieść spokój rodzinie, radość a przede wszystkim zgodę i powodzenie na cały następny rok. Już po północnej mszy spożywa się skromny posiłek złożony z różnych potraw w zależności od regionu Grecji. Najczęściej jest to zupa zwana mageiritsa. Zupa gotowana jest z baranich i kozich podrobów głównie wątroby i jelit z dodatkiem świeżej cebuli, kopru oraz przypraw, zaprawiana cytryną. Podaje się również gotowane na twardo jajka, barwione na czerwono i świąteczną chałkę tsoureki.
 Cała rodzina zasiada do stołu, gdzie pojawia się mageiritsa
W niedzielę piecze się kozę lub barana i cała rodzina świętuje bawiąc się, pijąc specjały greckie, jedząc i tańcząc greckie melodie. Często w ten dzień łączy się razem kilka rodzin, aby świętować i bawić się do wieczora najczęściej obchodzi się święto w wioskach, miejscowościach letniskowych na działkach gdzie można na świeżym powietrzu swobodnie upiec kozę na ruszcie. W poniedziałek wielkanocny, wszyscy udają się na wzgórza, plaże, łąki i znów puszczane są latawce, następnie czas spędza się w tawernach, posilając się greckimi przysmakami.



Życzenia, jakie składa się podczas Wielkiego Postu i Wielkanocy.
Dobrego Postu - Kali Sarakosti
Chrystus Zmartwychwstał - Christos Anesti
Zaprawdę Zmartwychwstał - Alithos Anesti
Dobrej Wielkanocy - Kalo Pascha


Zwyczaje i tradycje Objawienia Pańskiego



Święto to w Grecji pokrywa się ze Świętem Trzech Króli w Polsce.  Tego dnia dokonuje się zanurzenia Krzyża w wodzie, co ,według popularnego przekonania, powoduje jej oczyszczenie, a "kallikantzaros" czyli mityczny stwór podziemny  zostaje wypędzony i ponownie uwięziony w podziemnych czeluściach.
Święto Trzech Króli zwane w Grecji „Epifania” lub „Oświeceniem” obchodzone jest na pamiątkę chrztu Jezusa w Jordanie przez Jana Chrzciciela i zamyka okres świętowania Bożego Narodzenia.  Podczas kiedy Jan Chrzciciel dokonywał chrztu, niebo otworzyło się, a w nim ukazał się Duch Święty pod postacią gołębia, który usiadł na ramieniu Jezusa. Wówczas głos Boga oznajmił : "to jest mój Syn umiłowany". W tym szczególnym momencie objawiła się więc cała Święta Trójca, stąd święto nosi nazwę „Epifanii”, co oznacza w języku greckim "objawienie". Nazywane  jest również „Oświeceniem", gdyż objawieniu Boga towarzyszyła niezwykła światłość.



Tego dnia w Grecji odprawiana jest uroczysta liturgia, a o godzinie 11.00 procesja, której towarzyszy muzyka liturgiczna i płomień świec. Zgromadzeni w procesji udają się do najbliższego zbiornika wodnego ( tj.basen, jezioro, morze, itp). Nad wodą kapłan czyta Ewangelię, święci krzyż oraz wodę, do której zostanie wrzucony.
Następnie kapłan wrzuca krucyfiks do wody, a jeziora, rzeki i morza w zależności od miejscowości oblężone są przez śmiałków - pływaków, którzy mimo zimna, wskakują do wody, pragnąc uchwycić rzucony do wody krzyż, co ma im przynieść i szczęście i powodzenie w danym roku. Ten kto dopłynie pierwszy i wyłowi krucyfiks dostaje błogosławieństwo od kapłana, a jego imię powtarzane jest przez mieszkańców parafii.
Na koniec dzwony dzwonią radośnie, słychać też dźwięki syren pobliskich statków. Kapłan udziela błogosławieństwa wszystkim przybyłym wiernym, którzy zazwyczaj udają się w gronie rodzinnym do pobliskich kawiarni i restauracji, aby świętować ten wyjątkowy dzień.


Szczęśliwy śmiałek - zwycięzca często w towarzystwie kolegów odwiedza wszystkie domy swojej parafii z wyłowionym z wody krzyżem i każdy ofiarowuje mu pieniądze na szczęście.
Tego dnia święci się również dom i wierzy, że opuszczają go wszystkie złe moce.  
Po tym święcie zdejmuje się wszystkie ozdoby Świąt Bożonarodzeniowych.

W niektórych miejscowościach organizowane są jarmarki świąteczne, natomiast przebrani kolędnicy palą ogniska i wypędzają złe moce, a kallikantzaros czyli sowistego rodzaju zły duch z powrotem powraca pod ziemię. Niektóre zwyczaje mają swoje korzenie jeszcze od czasów starożytnych i dionizyjskich festiwali.

                    


W Tesalii w dzień Objawienia Pańskiego po domach chodzą kolędnicy - przebierańcy. Zazwyczaj  jest to grupa 10-15 osób przebranych za różne postacie np. pana młodego, pannę młodą, kapłana, dziadka, lekarza i niedźwiedzia.  Śpiewają kolędy i domagają się zapłaty.


W Kastorii kolędnicy ubrani w czarne płaszcze i maski oraz futrzane czapki, biegają po ulicach z dzwonkami, czyniąc tym samym dużo hałasu, aby w ten sposób wypędzić wszystkie złe moce z miasta i okolic.

W Ermioni na Peloponezie w wigilię Trzech Króli młodzieńcy, którzy dostali wezwanie do wojska, dekorują łodzie stojące w porcie liśćmi palmowymi. Następnie chodzą przebrani w strojach ludowych po domach okolicznych  mieszkańców, a ci  ofiarują im smakołyki i pieniądze.  Rano wypływają udekorowanymi łodziami w morze śpiewając pieśń „Yala Yala”, aż do momentu wrzucenia przez kapłana do wody świętego krucyfiksu, po którego nurkują chętni śmiałkowie .


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz